پیرو نامه شماره ۵۰۰/۳۸۳/د مورخ ۹۴/۴/۱۶، دستورالعمل تشکیل شورای اخلاق علوم پزشکی در دانشگاهها ابلاغ گردید. هدف اصلی از تشکیل این شورا، نهادینه شدن معرفت و عمل به اخلاق علوم پزشکی بر پایه هنجارهای اسلامی و انسانی در تمامی ارکان دانشگاه است. این اقدام به منظور استقرار نظام سلامت پاسخگو و احترام به کرامت انسانی و تلاش برای دستیابی به معرفت و مدیریت فراگیر اخلاق علوم پزشکی در زمینههای آموزشی، پژوهشی و ارائه خدمات سلامت و عدالت محور صورت میگیرد.
تعیین اهداف و سیاستها: شورای اخلاق دانشگاه مسئولیت دارد تا اهداف کلان و سیاستهای مرتبط با اخلاق پزشکی را با توجه به نیازهای دانشگاه و در راستای سیاستهای مصوب شورای عالی تدوین کند. این سیاستها باید شامل اصول اخلاقی اساسی، استانداردهای رفتاری و روشهای اجرایی باشند که به بهبود کیفیت خدمات آموزشی و پژوهشی کمک کنند.
ایجاد دستورالعملها و راهنماهای عملی: پس از تدوین سیاستها، شورای اخلاق باید دستورالعملها و راهنماهای عملی را برای اساتید، دانشجویان و کارکنان دانشگاه تهیه کند. این دستورالعملها باید به وضوح مراحل و فرآیندهای لازم برای رعایت اصول اخلاقی را مشخص کنند.
ترویج و نهادینهسازی: شورای اخلاق باید اقداماتی را برای ترویج و نهادینه کردن اصول و ارزشهای اخلاق پزشکی در تمامی سطوح دانشگاه انجام دهد. این شامل برگزاری سمینارها، کارگاهها و دورههای آموزشی است که در آنها دانشجویان و اساتید با اهمیت اخلاق پزشکی آشنا شوند.
ایجاد فرهنگ اخلاقی: ایجاد یک فرهنگ اخلاقی قوی در دانشگاه که در آن همگان به رعایت اصول اخلاقی متعهد باشند، یکی از اهداف اصلی شورای اخلاق است. این فرهنگ باید به گونهای طراحی شود که در تمام فعالیتهای دانشگاهی و بالینی مشهود باشد.
ارائه راهبردهایی برای توسعه: شورای اخلاق باید راهبردهای مشخصی برای توسعه اخلاق پزشکی در حوزههای آموزش، پژوهش و ارائه خدمات سلامت ارائه دهد. این راهبردها باید شامل برنامههایی برای گنجاندن مباحث اخلاقی در برنامههای درسی و پژوهشی باشند.
تشکیل شبکههای اخلاق پزشکی: تشکیل و تقویت شبکههای اخلاق پزشکی در دانشکدهها و مراکز تحقیقاتی واحدهای تابعه به منظور تبادل تجربیات و بهترین شیوهها در حوزه اخلاق پزشکی، از دیگر وظایف شورای اخلاق است. این شبکهها میتوانند به همکاریهای بینرشتهای و بیندانشگاهی کمک کنند.
تعیین چارچوب کلی: شورای اخلاق باید چارچوب کلی و استانداردهایی را برای فعالیتهای کمیتههای اخلاق در پژوهش و کمیتههای اخلاق بیمارستانی تعیین کند. این چارچوب باید شامل معیارهای ارزیابی و نظارت بر فعالیتهای این کمیتهها باشد.
نظارت و ارزیابی: شورای اخلاق باید به طور منظم بر فعالیتهای کمیتههای اخلاق نظارت کند و ارزیابیهای لازم را انجام دهد تا اطمینان حاصل شود که تمامی فعالیتها مطابق با اصول اخلاقی انجام میشود.
نظارت و مشاوره: شورای اخلاق مسئول نظارت بر رعایت ملاحظات اخلاقی در دانشگاه است. این شامل ارائه مشاوره به دانشجویان و اساتید در زمینه مسائل اخلاقی و کمک به حل مشکلات اخلاقی در محیطهای آموزشی و بالینی میباشد.
بررسی موارد تخلف کمیته های اخلاق: در صورت بروز تخلف از اصول اخلاقی، شورای اخلاق باید به بررسی و ارزیابی این موارد پرداخته و راهکارهای اصلاحی لازم را ارائه دهد. این فرایند باید به گونهای باشد که ضمن حفظ عدالت، به ارتقاء سطح اخلاقی در دانشگاه کمک کند.
انجام وظایف تعیین شده: شورای اخلاق باید به پیگیری و انجام سایر وظایف و مسئولیتهای تعیین شده از طرف شورای عالی اخلاق پزشکی بپردازد. این وظایف ممکن است شامل بررسی و ارزیابی برنامههای اخلاقی، ارائه گزارشهای دورهای و همکاری با نهادهای مرتبط باشد.
همکاری و تبادل نظر: شورای اخلاق باید با نهادهای مرتبط در حوزه سلامت و آموزش عالی همکاری کند و تجارب و بهترین شیوهها را در زمینه اخلاق پزشکی به اشتراک بگذارد. این همکاریها میتواند به بهبود کیفیت آموزش و پژوهش در دانشگاه کمک کند و باعث ارتقاء سطح اخلاقی در جامعه پزشکی شود.